سرطانی که ادرارتان را خونی می‌کند

در طول زندگی از هر 26 مرد، یک نفر به سرطان مثانه مبتلا خواهد شد. این احتمال در زنان، یک به 86 است. سرطان مثانه، چهارمین سرطان شایع در مردان است و سفیدپوستان 2 برابر سیاه‌پوستان (برعکس سرطان پروستات که در سیاه‌پوست‌ها شایع‌تر است) به این سرطان مبتلا می‌شوند. در 50 درصد موارد سرطان مثانه زمانی تشخیص داده می‌شود که محدود به مثانه است و در 50 درصد دیگر، متاسفانه در نقاط دیگر بدن گسترش پیدا می‌کند.
مثانه عضو عضلانی توخالی و بالون‌مانندی است که داخل لگن قرار می‌گیرد و ادرار را در خود ذخیره می‌کند. این عضو توسط دو لوله به نام «حالب» به کلیه‌ها متصل است. کلیه‌ها محل تولید ادرار هستند و ادرار تولیدشده از طریق لوله‌های حالب به طرف پایین و مثانه می‌آید و تا موقع دفع ادرار در آن ذخیره می‌شود. با پرشدن مثانه و ارسال سیگنال‌های عصبی به مغز، فرد این احساس را دارد که باید ادرارش را دفع کند و مثانه‌اش خالی شود. مثانه از طریق لوله‌ای به نام «مجرای ادرار» به خارج از بدن وصل می‌شود و از طریق آن محتویات خود را خالی می‌کند. مجرای ادرار در زنان کوتاه است و در قسمت بالای واژن به بیرون باز می‌شود اما در مردان، از وسط پروستات عبور می‌کند و به بیرون متصل می‌شود. داخل مثانه پوشش خاص ضدادراری دارد که این پوشش اجازه عبور ادرار داخل جدار مثانه را نمی‌دهد. بیش از 90 درصد سرطان‌های مثانه از پوشش مخاطی آن منشاء می‌گیرند.

عوامل موثر در ابتلا به سرطان مثانه

سرطان مثانه، جزو سرطان‌هایی است که عوامل خطر بسیار شناخته‌ شده‌ای دارد که با تغییر این عوامل احتمال ابتلا به این سرطان تغییر می‌یابد.

عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه می‌شوند به شرح زیر هستند:

سیگار:

سیگارکشیدن مهم‌ترین عامل ابتلا به سرطان مثانه است. هرچه مدت زمان مصرف سیگار بیشتر و تعداد آن زیادتر باشد، امکان ابتلا به سرطان مثانه بیشتر خواهد بود. دود سیگار حاوی مواد شیمیایی است که خاصیت سرطانزایی دارند. خطر ابتلا به سرطان مثانه در سیگاری‌ها، 2/2 برابر جمعیت عادی است.

موادشیمیایی:

خطر ابتلا به سرطان مثانه در افرادی که به علت ماهیت شغل خود با مواد شیمیایی و رنگی سر و کار دارند (نساجی، رنگرزی، خشکشویی، پلاستیک، لاستیک، قطران، قیر، زغال و...) بیشتر است. کسانی که با این مواد سر و کار دارند، باید به طور دوره‌ای از نظر وجود احتمالی سرطان مثانه بررسی شوند.

سن:

با اینکه به نظر می‌رسد احتمال بروز سرطان مثانه در زیر سن 40 سالگی نادر است و برای اینکه آثار سیگار و مواد شیمیایی نمایان شود به زمان نیاز است؛ اما باید گفت سرطان مثانه در هر سنی قابل‌رویت است.

جنس:

بروز سرطان مثانه در مردان شایع‌تر از زنان است.

عفونت:

عفونت مکرر مثانه و سنگ مثانه، فرد را مستعد ابتلا به سرطان مثانه می‌کند ولی معمولا نوع سرطان این افراد از نوع خطرناک‌تر است.

درمان‌های قبلی:

اگر فردی به دلیل ابتلا به یک سرطان دیگر تحت پرتودرمانی لگن قرار گیرد یا با تجویز برخی داروها شیمی‌درمانی شود (مثل سیکلوفسفامید) خطر سرطان مثانه در او بیشتر می‌شود.

مهم‌ترین علامت سرطان مثانه

مهم‌ترین علامت بروز سرطان مثانه، وجود خون در ادرار است که به دو صورت است؛ نوع شایع‌تر آن این است که از طریق آزمایش مشخص می‌شود ادرار حاوی خون است و نوع دیگرش این است که خود فرد متوجه خون در ادرارش می‌شود. از خصوصیات ادرار خونی ناشی از سرطان مثانه این است که بدون درد است و بیمار ناگهان متوجه می‌شود ادرار وی تقریبا خون خالی است یا لخته خون دفع می‌کند. وجود خون در ادرار، آنقدر مهم است که بیمار باید بلافاصله به پزشک مراجعه کند. دلایل متعددی مانند عفونت ادراری، سنگ ادراری، التهاب مثانه و... باعث ایجاد خون در ادرار می‌شود ولی این مسایل می‌تواند ناشی از سرطان مثانه و سرطان کلیه نیز باشد. البته سن بیمار در این موارد بسیار موثر است مثلا احتمال ادرار خونی ناشی از سرطان در مردی 60 ساله بسیار بیشتر از مرد 30 ساله است. گاهی بیماران دچار سوزش ادرار نیز می‌شوند. در عده‌ای از بیماران نیز ممکن است درد در قسمت تحتانی شکم ایجاد شود. این بیماری با آزمایش ادرار، معاینه و عکسبرداری تشخیص داده می‌شود. البته تشخیص قطعی با «سیستوسکوپی» است. سیستوسکوپی یک روش آندوسکوپی است که با آن می‌توان مجرا، پروستات و مثانه را دید. گاهی تمام بررسی‌ها طبیعی هستند و فقط در سیستوسکوپی مشخص می‌شود بیمار دچار سرطان مثانه است.

درمان سرطان مثانه چگونه است؟

درمان این نوع سرطان به وسعت بیماری بستگی دارد. اگر بیماری در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود، بهتر خواهد بود. حدود 70 درصد سرطان‌های مثانه مشی بطئی دارند و سال‌ها بیمار خوب است و در 30 درصد موارد سرطان به سرعت پیشرفت می‌کند. اگر سرطان مثانه در مراحل ابتدایی تشخیص داده شود یعنی هنوز سرطان محدود به مثانه است و از جدار آن عبور نکرده و به قسمت‌های دیگر بدن دست‌اندازی نکرده است بنابراین درمان ساده‌تر خواهد بود. سن بیمار نیز در انتخاب نوع درمان تاثیر دارد. در بسیاری از موارد، فقط می‌توان با جراحی توده سرطانی را برداشت. گاهی اوقات برای درمان، کل مثانه بیمار خارج و از روده‌های بیمار برای او مثانه ساخته می‌شود.

پی‌نوشت‌ها:

* جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری

منبع: هفته نامه سلامت